फेयर प्ले

प्रकाश तिमल्सिना, काठमाडौं

अखिल नेपाल फुटबल संघ (एन्फा) मा विवाद नयाँ विषय होइन । एन्फा अध्यक्ष कर्मा छिरिङ शेर्पा र वरिष्ठ उपाध्यक्ष पंकजविक्रम नेम्बाङबीचको असहमति सैद्धान्तिकबाट अब व्यक्तिगत तहमै पुगिसकेको छ । त्यसैले पनि एन्फामा दुई कित्ता प्रष्ट भइसकेको छ ।

एन्फा कार्यसमितिको आवधिक निर्वाचनका लागि अब एक वर्ष भन्दा कम समय छ । निर्वाचनको मिति नजिकिदै जाँदा गुटबन्दी थप प्रष्ट हुँदै जाला । पछिल्लो समय एउटा घटनाले एन्फा विवादको आगोमा घ्यू थप्ने काम गरेको छ । हेर्दा सामान्य लाग्ने विवादले ठूलो रुप मात्र लिएन त्यसले फुटबल भित्र झनै ठूलो कित्ताकाटको सम्भावना बढेर गएको छ । विवादको सुरुवात र त्यसलाई तत्काल समाधानका लागि प्रयास गर्नुको सट्टा नयाँ नयाँ कथा कहानी थपिदै जान थालेको छ । त्यसले पनि यो विवादले झनै उग्र रुप लिने सम्भावना बढेको देखिन्छ ।

देख्नका लागि दुई सञ्चारकर्मीसँग राष्ट्रिय फुटबल टोलीका मुख्य प्रशिक्षक कुवेती अब्दुल्लाह अलमुताइरीको विवादबाट घटनाक्रमको विकास भएको छ । समाचार संकलनका लागि असार ७ गते एन्फा पुगेका सञ्चारकर्मीले एन्फा कम्पाउन्डको बाहिर चुरोट तान्दै गरेका अलमुताइरीलाई प्रश्न गरे । विवादको सुरुवात त्यहिंबाट भएको थियो । उनले त्यसको जवाफ दिनुभन्दा उल्टै मलाई सोध्ने तिमी को हौं भनेर प्रतिप्रश्न गरेको भन्ने घटनाबाट माहौल तातेको थियो ।

सञ्चारकर्मीले सर्वजनिक स्थलमा चुरोट पिउने विषय सोध्न हुन्थ्यो वा हुन्थेन भन्ने विषयमा बहस गर्न सकिन्छ । तर, जसरी अलमुताइरीले झर्कदै जवाफ दिए त्यो जिम्मेवारीमा बसेका व्यक्तिका लागि शोभा दिने विषय होइन । घटनाका विषयमा दुवै पक्षका आ आफ्नै दाबी छन् । त्यसको निष्पक्ष छानबिन नहुँदा सम्म दुवैपक्षको दाबी मात्र मान्न सकिन्छ ।

दुवै पक्षले आफ्नो अपमान भएको सम्झदा त्यसलाई समाधान गर्ने विषयमा सम्बन्धित कसैको चासो पुगेको देखिन्न । झन् त्यो त बढेर लहरो तान्दा पहरो गर्जे जस्तो अवस्थामा पुग्यो । हरेक दिन घटनामा नयाँ नयाँ मोड आउन थाल्यो । आजसम्म पनि त्यो सिलसिला रोकिएको छैन । अहिलेको अवस्था हेर्दा यो विवाद सजिलै समाधान हुने देखिदैन ।

अलमुताइरीले दुर्व्यवहार गरेको घटना असार ८ गते एउटा अनलाइनमा प्रकाशित भयो । सञ्चारकर्मीमाथि गरिएको त्यो दुर्व्यवहारको खेलकुद पत्रकारहरुको संस्था नेपाल खेलकुद पत्रकार मञ्च देखि नेपाल पत्रकार महासंघ र एसोसोसिएट प्रदेशले समेत घटनाको विरोधमा विज्ञप्ती जारी गरे ।

असार १० गते घटनाले नयाँ मोड लियो । अलमुताइरीले सामाजिक सञ्जाल फेसबुकमार्फत समर्थकलाई सम्बोधन गरेर राजीनामा दिने घोषणा गरे । उनले घोषणा मात्र गरेनन् एन्फाका वरिष्ठ उपाध्यक्ष नेम्बाङमाथि गम्भिर आरोप पनि लगाए । नेपाली फुटबलमा विदेशी प्रशिक्षकले सर्वजनिक रुपमै एन्फा पदाधिकारीको बारेमा लेखेको यो नै पहिलो घटना हो ।

तीन सातादेखि आफ्नो काममा एन्फाका वरिष्ठ उपाध्यक्ष नेम्बाङले बाधा पुर्याएको आरोपसहित उनले राजीनामाको घोषणा गरेका थिए । त्यसै दिन विषयमा नयाँ नयाँ मोड थपिदै गए । नेम्बाङले निर्वाचनलाई प्रभाव पार्ने गरि आफूमाथि विना आधार मुख्य प्रशिक्षकले आरोप लगाएको बताए । तीन दशक भन्दा लामो समयदेखि फुटबलमा आफूले पुर्याएको योगदानलाई सखाप पार्ने गरि षड्यन्त्र भइरहेको नेम्बाङले आशंका मात्र गरेनन् , आरोप प्रमाणित गर्न चुनौती समेत दिए । प्रमाणित भएमा आफू पदबाट राजीनामा दिने समेत बताए । सोही दिन सञ्चारकर्मीले पनि छानबिनको माग गर्दै एन्फामा निवेदन दर्ता गराइन् ।

नेम्बाङले असार ११ गते छानबिनको माग गर्दै निवेदन दर्ता गराए । अलमुताइरीले पनि असार १४ गते वरिष्ठ उपाध्यक्ष र दुई सञ्चारकर्मीले आफ्नो व्यक्तिगत स्वतन्त्रता हनन गर्दै अवान्छनीय कार्य गरेको भन्दै एन्फामा अर्को निवेदन दर्ता गराए । उनले सञ्चारकर्मीले व्यक्तिगत स्वतन्त्रता र आफ्नो गोपनीयतामाथि बाधा पुर्याएको आरोप लगाएका छन् । उनले आफ्नो निवेदनमा घटनाको विवरण, त्यसबाट आफूले भोगेको पीडा र नेम्बाङको व्यवहारका बारमो लेखेका छन् ।

आफूमाथि सञ्चारकर्मीले गरेको व्यवहारमा एन्फा पदाधिकारीले बचाउ गर्नुको सट्टा प्रोत्साहित गरेको उनको गुनासो छ । उनले छानबिन गरि सत्यतथ्य छानबिनको माग गर्नुकासाथै साउन २६ गते सम्म विषय नटुंगिएमा राजीनामा दिएर नेपाल छाड्ने पनि उल्लेख गरेका छन् । यति सबै घटना भइराख्दा पनि अलमुताइरीले लिखित राजीनामा भने बुझाएका छैनन् । एन्फाकै आग्रहमा उनले आफ्नो राजीनामा स्थगित गरेको बताएका छन् । उनी कतार फुटबल संघको सहयोगमा चैतमा मुख्य प्रशिक्षक नियुक्त भएका थिए ।

यो विवादमा फुटबल समर्थक अलमुताइरीको पक्षमा देखिएका छन् । नेम्बाङ र सञ्चारकर्मीको भागमा गालीको वर्षा नै भएको छ । समर्थकको त्यो भावनालाई बुझेर नै अलमुताइरीले फेसबुकलाई आफ्नो बचाउको माध्यम बनाएका छन् । तर विस्तारै अलमुताइरीविरुद्ध पनि फेसबुकमा कमेन्ट आउन थालेका छन् ।

असफल एन्फा

मुख्यतः पछिल्लो विवादमा छलफल गर्न शुक्रबार एन्फा केन्द्रिय समितिको आपतकालीन बैठक बस्यो । आन्तरिक रुपमा विवाद समाधान गर्ने सम्भावना नदेखेपछि एन्फाले युवा तथा खेलकुद मन्त्रालयलाई छानबिनका लागि अनुरोध गर्ने निर्णय गर्दै बैठक टुंगियो । अब छानबिनको प्रक्रिया कसरी अघि बढ्छ र त्यसलाई सबैले स्वीकार गर्छन् गर्दैनन् त्यसका लागि केहि समय कुर्नैपर्ने हुन्छ ।

तर, के विवाद र घटनाक्रममा एन्फाले सुरुमै समाधान गर्ने प्रयास गर्यो त ? एक शब्दमा भन्ने हो भने गरेन । एन्फा त्यहि चुकेको छ । कुनै पनि घटना भइसकेपछि त्यसबाट उत्पन्न हुन सक्ने प्रति घटनालाई ध्यान दिन एन्फा नेतृत्व पूर्णत असफल भएको छ । सञ्चारकर्मी र प्रशिक्षकबीचको विवादले अन्ततः एन्फा भित्रको आन्तरिक राजनीतिमा एक अर्काको विरुद्धमा बोल्नका लागि अर्को एउटा विषय थपिएको छ ।

सुरुमा दुई पक्षबीच देखिएको विवादमा अब त्रिपक्षीय भएको छ । सञ्चारकर्मी र वरिष्ठ उपाध्यक्षले अलमुताइरीविरुद्ध तथा उनले पनि दुई पक्षविरुद्ध छानबिनको माग गरेका छन् । स्वभाविक छ घटनाको छानबिनको माग गर्ने अधिकार सबैमा हुन्छ नै । सबैले आफ्नो पक्ष राख्न पाउनुपर्दछ । वरिष्ठ उपाध्यक्ष पनि त्यहि विषयमा जोडिएपछि एन्फालाई छानबिन गर्न कठिन भएको बुझ्न गाह्रो छैन । पहिला देखि नै रहेको एन्फाको दुई कित्ता यो विषयमा पनि देखिएको छ । नेम्बाङलाई अर्का दुई उपाध्यक्ष कृष्णबहादुर थापा, वीरबहादुर खड्का र सदस्य दावा लामाले सहयोग गरिरहेका छन् । तीन पदाधिकारी र सदस्यको मोर्चा यसअघि नै विभिन्न विषयमा संस्थापनको विरोधमा खुलेर उभिएको थियो ।

केन्द्रिय समितिको बैठकमा अलमुताइरीलाई बोलाउने निर्णय एन्फाका लागि प्रत्युत्पादक बनेको छ । जबकी अनौपचारिक रुपमा नेम्बाङ र अलमुताइरीबीच सहमति गराउने त्यसअघिको पटक पटकको प्रयास असफल भइसकेको थियो । दुवै पक्ष आ आफ्नो भनाईबाट टसमस भएका थिएनन् । नेम्बाङले आफूसँग माफ माग्नु पर्ने अलमुताइरीले एन्फा पदाधिकारीसँग बताउँदै आएका थिए । नेम्बाङले पनि जसरी फेसबुकमार्फत आफूमाथि आरोप लगाउने काम भएको थियो अलमुताइरीले त्यसरी नै सरी भन्नुपर्ने सर्त राखेका थिए । दुवैलाई अर्को पक्षको प्रस्ताव मन्जुर थिएन ।

त्यसका वावजुद सबैलाई मान्य हुने निर्णय गर्न केन्द्रिय समिति असफल हुनुले एन्फा नेतृत्वमाथि प्रश्न स्वभाविक रुपमा उठ्ने नै भयो । एन्फाले विवादकै विषयलाई लिएर छलफल गर्न केन्द्रिय समिति बैठक बोलाएको थियो । सबै पक्षले निवेदन दिएका थिए । त्यहि तीन वटा निवेदनका आधारमा छानबिन गर्नका लागि एन्फाले आफैले पहल लिनुपर्नेमा त्यो हुन सकेन । एन्फा भित्रकै अनुशासन समिति, इथिक्स कमिटी वा एन्फाले नै अर्को छानबिन समिति गठन गर्ने आट गर्न सकेन ।

एन्फा अध्यक्ष शेर्पाकै आग्रहमा अलमुताइरीलाई बैठकमा बोलाउन नेम्बाङ सहमत भएका थिए । तर जब उनी बैठकमा प्रवेश गरे त्यसपछि माहौल झन बिग्रिएको बुझिन्छ । आफूविरुद्धको निवेदन पढ्ने क्रममै अलमुताइरीले एन्फाले आफ्नो बचाउ नगरेको भन्दै रिसाएर त्यहाँबाट निस्केका थिए । मौहल शान्त हुनुको सट्टा झन् गरम भयो । अलमुताइरीलाई केहि न केहि कारवाही गर्नुपर्ने प्रस्तावमा अध्यक्ष शेर्पा तयार भएनन् ।

कतार फुटबल संघसँगको सम्बन्ध बिग्रने डरले पनि उनी अलमुताइरीमाथि तत्काल कुनै कारवाही नगरी सकेसम्म मिलाउन चाहेको बुझिन्छ । वर्षौंदेखि कतार फुटबलले गर्दै आएको सहयोगका कारण पनि शेर्पा कम्तीमा आफ्नो समयमा त्यो सम्बन्ध बिगार्ने जोखिम उठाउन नचाहेको देखिन्छ । अहिले सम्म एन्फाले अलमुताइरीको विषयमा कतारसँग छलफल गरे नगरेको केहि सार्वजनिक भएको छैन ।

शेर्पामाथि अलमुताइरी हावी हुँदै गएको फुटबलबृतमा चर्चा चल्न थालेको केहि समय भइसकेको छ । अलमुताइरी पनि आफ्नो जिम्मेवारी भन्दा फुटबलका अन्य विषयमा चासो राख्न थालेको भन्दै एन्फा भित्रैबाट आलोचना हुन थालेको छ । अझ राष्ट्रिय टोलीमा रहेको कतिपय खेलाडीलाई लिगमा यो क्लबमा जानु, यति पैसा दिएमात्र सम्झौता गर्नुभन्ने सम्मको तहमा अलमुताइरी पुगिसकेको फुटबलमा केहि अघिबाट गाइगुइ सुरु भइसकेको छ । यसअघि कुनै पनि विदेशी प्रशिक्षकले फुटबलको आन्तरिक मामलामा यति धेरै चासो र हस्तक्षेप गरेको देखिएन ।

अर्को देशको फुटबल संघको सहयोगमा वा विदेशी भन्दैमा एन्फा नेतृत्वले पनि उनलाई बढी छुट दिएको देखिन्छ । जबकी उनको दायर भनेको राष्ट्रिय टोली निर्माण र त्यसको प्रदर्शनसँग मात्रै हुन्छ । उनले पनि आफ्नो दायरा नाघ्दै गएको सवालमा मौन बस्नुले पनि एन्फा नेतृत्वमाथि उनी हेपाहा शैलीमा प्रस्तुत भएको बुझ्न सकिन्छ ।

एउटा अन्तवार्ताका क्रममा उनले फुटबल विकासका लागि एन्फा पदाधिकारीले परिवर्तन हुन जरुरी छ भनेका छन् । त्यसले पनि नेम्बाङलगायतका पदाधिकारी चिढिएको बुझिन्छ । उनले एन्फा महासचिव इन्द्रमान तुलाधर र सहायक प्रशिक्षक किरण श्रेष्ठमार्फत अलमुताइरीलाई आफ्नो असन्तुष्टी जाहेर गरेकाबाट पनि विवादमा उनी परिसकेका थिए । घर झगडामा छिमेकीले कसरी खेल्न सक्छन् भन्ने एउटा उदाहारण यसलाई मान्न सकिन्छ ।

अर्को अन्तर्वार्तामा शर्पाबाहेक कोहि अध्यक्षमा निर्वाचित भएर आएको खण्डमा आफू प्रशिक्षकका रुपमा नबस्ने भन्नुले पनि एन्फाका अन्य पदाधिकारीले अपमानका रुपमा बुझ्नु स्वभाविक हुन्छ । यता बैठकमा शेर्पाको मिलाउने त्यो प्रयास सफल हुनुको सट्टा अलमुताइरीको व्यवहारले नेम्बाङ पक्षलाई बैठकबाट बाहिरिने मौका मिल्यो ।

एन्फाले खासमा जुन विषयमा छलफल गर्ने पर्ने थियो, त्यसमा झगडियालाई नराखी तीनै पक्षलाई स्वीकार हुने निर्णय गर्न सकेको भए अवस्था केहि सम्हालिन सक्थ्यो । उनकै विषयमा पनि छलफल गर्नुपर्ने भएकाले नेम्बाङलाई त्यो बैठकमा नराखी छलफल गर्नेतर्फ एन्फाको ध्यान पुग्न सकेन । यदि एन्फाले त्यो तर्क गरेको भए नेम्बाङ राजी हुन सक्थे ।

एन्फाले सर्वसम्मलितमा एउटा छानबिन समिति गठन गरेर त्यसलाई सबै पक्षले स्वीकार्नुपर्ने वातावरण तयार पार्नुको सट्टा बल आफ्नो कोर्टबाट मन्त्रालयको कार्टमा पुर्याएको छ । अनुमान गर्न गलत हुन सक्छ । तर मन्त्रालयले विभिन्न विषयमा यसअघि गरेको निर्णय हेर्दा विवाद समाधान हुने सम्भावना अझै पनि देखिन्न ।

तत्काल विवादको समाधान निस्कने सम्भावना पातलो हुँदै गइरहेको छ । यहि समयमा नेपालले साफ च्याम्पियनसिप आयोजनाका लागि पनि पहल गर्दैछ । अर्कोतर्फ राष्ट्रिय टोली साफ च्याम्पियनसिपकै तयारीमा जुटेको छ । नेपालले साफ च्याम्पियनसिप आयोजना गर्ने र त्यसमा भाग लिएर उच्च प्रदर्शन गर्ने तयारीमा जुट्न भन्दा सहायक विषयमा बढी केन्द्रित हुनु परेको छ । यो पक्कै सुखद संकेत होइन ।

विवाद समाधान गर्न सकिन्न भने अलमुताइरीलाई विदा गरेर एन्फाले अर्को प्रशिक्षकको व्यवस्था गर्न लाग्नुपर्यो । सबै पक्ष एक कदम पछि नहट्ने हो भने छानबिनबाट जे निष्कर्ष आएपछि विवाद समाधान हुने देखिन्न । अलमुताइरीले आफूले भनेकै जस्तो नहुने हो भने नबस्ने संकेत निवेदनबाट पनि गरिसकेका छन् ।

तत्काल विवाद समाधान हुने सम्भावना देखिदैन भने त्यसलाई कम्तीमा अहिलेका लागि थाती राख्नका लागि दुवै पक्षलाई एन्फाले सहमत गराउन विकल्प बारे पनि सोच्नु पर्ने देखिन्छ । फेरि पनि एकपटक आपसमा बसेर विवाद समाधानका लागि प्रयास गर्नु उपयुक्त हुन्छ । त्यसका लागि दुवै पक्षले पूर्वाग्रह छाड्न पर्ने हुन्छ । साफ च्याम्पियनसिप आयोजनाका लागि एन्फा नेतृत्व र साफ च्याम्पियनसिपमा उच्च प्रदर्शनका लागि अलमुताइरी जुट्नु पर्ने अहिलेको आवश्यकता हो ।

साफ च्याम्पियनसिपको तयारीमा रहेको राष्ट्रिय फुटबल टोलीको तयारीमा यो विवादको असर पर्ने प्रष्ट देखिसकेको छ । एक सातादेखि मुख्य प्रशिक्षक प्रशिक्षणमा छैनन् । अर्को निर्णय नभएसम्म एन्फाले उनलाई प्रशिक्षणमा सामेल नहुन भनिसकेको छ । मन्त्रालयले कहिलेबाट प्रक्रिया अघि बढाएर विषय टुंगो लगाउछ अहिले भन्न सकिन्न । त्यसैले मिलाउन सकिन्न भने केहि समयका लागि विवाद थातीमा राखेर एन्फा पदाधिकारी र प्रशिक्षकले आ आफ्नो काममा ध्यानपुर्याउन सके नेपाली फुटबललाई थोरै पनि फाइदा पुग्नसक्छ । नेपाली फुटबल भन्दा कुनै व्यक्तिको ‘इगो’ ठूलो हुन सक्दैन । समय छँदै एकपटक विचार गरौं ।

यो पनि : यस्तो छ प्रशिक्षक अलमुताइरीले एन्फालाई लेखेको निवेदन