सन्जोग चाम्लिङ राई

बाल्यकालको तिहारलाई एकचोटी सम्झिउँ । तिहार भन्नु नै देउसी भैलो । देउसी भैलोमा

भट्याउँदा हामी सबै भन्थ्यौँ नि :

आ है आखुम् बाखुम् – देउसुरे

आ है सेलरोटी चाखुम् – देउसुरे

बाल्यकालको देउसी भैलोमा उल्लेखित भट्याउने शब्द शिल्प यति लोकप्रिय छ (अहिलेसम्म पनि) कि त्यो नभनी लगभग देउसी भैलो नै पूर्ण हुँदैन । सेलरोटीको अर्थ त हामीलाई थाहा नै छ तर त्यो आखुम् बाखुम् शब्दको अर्थ कसलाई थाहा होला ? त्यो आखुम् बाखुम् शब्द अर्थविहिन जस्तो लागे पनि यति जर्बजस्त छ कि यो शब्द शिल्प विना देउसी भैलोको मिठास् नै हराएको जस्तो हुन्छ ।

यस संस्करणको लिग सकिएपछि पंक्तिकारले आफैँलाई सोध्यो : लिग कस्तो भयो ? झट्ट पंक्तिकारको मनमा आएको एउटा विम्बरुपी उत्तर हो, यस लेखको पहिलो हरफ । लिग भनेको सेलरोटी, जो देखियो । जो देखिएन या वास्ता गरिएन, त्यो चाहीँ लिगको आखुम् बाखुम हरु ! आज त्यस्तै अर्थविहिन जस्तो लाग्ने यस संस्करणको लिगको केही मुख्य आखुम् बाखुम् हरुबारे छलफल गर्ने पंक्तिकारको प्रयास हुनेछ ।

हुन्छ कि हुँदैन भन्ने शंकाहरुविच लिग सकिएर नेपाली फुटबलले नयाँ च्याम्पियन पायो । भर्खरै बढुवा भएको नयाँ क्लबले लिग विजेताकोरुपमा आफ्नो नाम लेख्यो । चर्च ब्वाइज युनाइटेडलाई बधाई ।

चर्च ब्वाइज च्याम्पियन भइरहँदा यसले दिएको एउटा सन्देश के हो भने, नेपाली लिगको वास्तविक जग अति सामान्य छ । आधुनिक फुटबलमा भर्खरै बढुवा भएका टिमले अपवादबाहेक विजेता हुन सक्दैन । त्यहाँ नियमहरुले यति बाँधिनु पर्छ कि क्लब आर्थिकरुपले सबल भएर पनि पैसा पानी सरी खन्याउन पाउँदैन ।

खर्च गर्न सक्ने अवस्था रहँदा पनि उत्कृष्ट खेलाडी अनुबन्धित हुन लालयित हुँदैनन् । यति कुरा लेख्न र बुझ्न विज्ञ भइरहनु पर्दैन । एउटा च्याम्पियन टिम निर्माण गर्न कति समय चाहिन्छ भनेर विश्व फुटबललाई नियमित हेर्नु हुने फुटबलप्रेमीहरुलाई केही भनिरहनु नै पर्दैन ।

उल्लेखित वाक्यहरुले चर्च ब्वाईज युनाइटेडको सफलतालाई नजरअन्दाज गरेको अनर्थ नलागोस् । तीतो सत्य यो हो कि हाम्रो लिग व्यावसायिकताको छेउछाउमा पनि छैन । अब केही खेलाडीहरुले तलब पाए भन्दैमा व्यावसायिक छ भन्ने तपाईको दाबी हो भने पंक्तिकार सहमत छैन ।

सामान्य प्रतिस्पर्धात्मक मात्र रहेको यो संस्करणको लिगको सबै टिमहरु लगभग उस्तै स्तरका देखिए । तपाईंको मनमा यस्तो पनि लाग्ला : सबै टिमहरुको स्तर उस्तै हुनु त राम्रो हो नि । स्तर एउटै भएर प्रतिस्पर्धाको ग्राफ बढ्नु सकरात्मक हो तर जुन कारणले टिमहरुको स्तर लगभग उस्तै देखिएको हो, त्यो भने गलत र कमजोर छ ।

२०७२ सालको भुकम्पमा धनी गरीब सबैको स्तर एउटै भयो, आखिरमा सबै सडकमा नै बास बस्नु पर्यो भने जस्तै हो । वास्तवमा यो त विदेशिएका नेपाली खेलाडीहरुको प्रत्यक्ष प्रभाव हो । कति कमजोर जगमा उभिएको रहेछ नेपाली फुटबल लिग ! अब पनि नस्वीकार्ने ?

करिब तीस चालीस जना खेलाडीहरु नखेल्दा लिगको प्रतिस्पर्धा नै कमजोर हुने लिगको स्तर कहाँ होला ? के एन्फाले यसरी सोचेको होला ? उसलाई त जसरी नि सक्नु थियो, सक्यो । समीक्षा र विवेचनाको छु मतलब !

एन्फाको नयाँ कार्यसमितिले नयाँ काम गर्न सकेन भन्दा मुख्य पदाधिकारीले जवाफमा के मैदानमा १२ जना खेलाडी खेलाउनु पर्ने हो भन्ने प्रतिपश्न गर्छन् । यसरी उत्तर दिने हो भने त यस संंस्थामा रत्नपार्कबाट मुकुन्दे ल्याए पनि भयो ।

खेलको दौरान पिउने पानीको हाहाकार भएको लिगमा आक्कलझुक्कल दर्शकदिर्घामा एकचोटी देखिएको केही पम्प्लेटहरु फेरि दोहोरिएर देखिएन । यो कतै नेपाली समाजमा लोकप्रिय भाइरलिज्मको एउटा उदाहरण त होइन ? एकजना पूर्व पदाधिकारीले त बी डिभिजन कहिले हुन्छ भनेर दर्शकदिर्घामा कागजी र क्रिकेट ब्याट सहितको प्रश्नरुपी पम्प्लेटहरु पनि लिएर बसेको देख्न पाईयो ।

रमाईलो त के भने दर्शकहरुको खानेपानीको बोतल पनि खोस्ने लिगको सुरक्षा व्यवस्थाले क्रिकेट ब्याट नै लगेको कसरी देखेन होला ? त्यो आन्दोलन या आन्दोलनरुपी कार्य थिएन , थियो त एउटा सस्तो स्टन्टबाजी । स्टन्ट त्यति खेर मात्र हुँदैन थियो , जति खेर ती प्रश्नहरु दर्शकदिर्घामा बारम्बार देख्न पाइन्थ्यो ।

लिगमा विगत भन्दा दर्शकहरुको कम उपस्थितीले एन्फाको विपक्षी खेमालाई खुब मसला मिल्यो, जुन वास्तवमा उनीहरुको भित्री चाहाना थियो । यहाँ विपक्षी खेमा भन्नाले व्यक्ति र क्लब विशेषलाई मात्र नबुझेर केही संचारमाध्यमहरुलाई पनि बुझ्दा खासै अनर्थ नलाग्ला कि ?

सबैको एउटै मत थियो : लिगको स्तर र आयोजनाको गुणस्तर घटेकोले दर्शकहरु खेल हेर्न आएनन् । दर्शकहरु उपस्थित नहुनुको यो कारणमा विमति सायदै कसैको होला तर यसको खास कारण भने अलिक फरक छ । विश्वका सबै खेलहरु मानिसहरुको भावनासँग गाँसिएको हुन्छ र त्यही भावनाले गर्दा नै दर्शक उक्त खेलमा सधैँ आफ्नो अपनत्व महशुस गर्दछ । जहाँ भावना हुँदैन , त्यहाँ विकर्षण हुनु स्वभाविक हो ।

नेपाली फुटबलमा अहिलेको अभाव खासमा भावना नै हो । नेपाली फुटबलप्रेमीहरु र नेपाली फुटबल अहिले भावनात्मकरुपमा नजिक छैनन् । एन्फा भित्र र बाहिर हुने घिनलाग्दो हर्कत र क्रियाकलापहरुले नेपाली फुटबलप्रेमीहरुलाई निराश बनाएको छ । निराशाको स्थितीमा उत्साहको उपस्थिती हुँदैन । एन्फाको बोली , व्यवहार र सोच देखेर नेपाली फुटबलप्रेमीहरुलाई टाढा पुर्याएको छ । उनीहरु रिसाएका छन् ।

भावना विना फुटबलको विकासमा दर्शकको साथ सम्भव छैन । त्यही माथि नेपाली समाज झनै भावनात्मक रहेको तथ्य जगजाहेर नै छ । यही स्थितिमा अर्को संस्करणको विजेता रकम करोडौं करोड बनाए पनि दर्शकहरु आउनेवाला छैनन् ।

कम भन्दा कम दर्शकहरु उपस्थित भएको यसपालिको लिगमा एपीएफ क्लब र एफसी खुमलटार रेलिगेसनमा परे । खुमलटारको नतिजाले कसैलाई पनि आश्चर्य पारेन तर एपीएफको बी डिभिजन यात्रा भने थोरै भए पनि अनपेक्षित थियो । यसले गर्दा सम्भवतः नेपाली राष्ट्रिय टिममा पहिलो पटक बी डिभिजन क्लबका खेलाडीहरु पनि छनौट भए , कम्तिमा अबको एक वर्ष यो तथ्य लागु हुन सक्छ ।

एपीएफ रेलिगेसनमा परे पनि उसले उठाएको म्याच फिक्सिङको विषय फेरी घरेलु फुटबलमा औपचारिकरुपमा अगाडि आएको छ, तर एन्फाले यो विषय उहिलेदेखि सामान्य ठान्छ । नेपालको हरेक तहको लिगमा फिक्सिङ भएको-गरेको नसुनिएको-नदेखिएको होइन ।

पहिलो पटक विदेशी खेलाडीहरु पनि व्यक्तिगत विधामा पुरस्कृत भइरहँदा एउटा घटना उल्लेख गर्दा यहाँ मनासिब देखिन्छ । विगतको कुनै संस्करणको लिगमा सर्वाधिक गोलकर्ताको विधामा कुनै नेपाली खेलाडीले अर्को विदेशी खेलाडीसँगको प्रतिस्पर्धामा सो पुरस्कारको लागी अन्तिम खेलमा फिक्सिङको (अ)सुविधा लिएको धेरैले देखेको नै हो । विगतकै कुनै संस्करणको लिगमा कुनै अमुक क्लबलाई रेलिगेसनबाट बचाउन एन्फा वरीपरीकै तत्कालिन व्यक्तिहरु जानेर या अन्जानमा सक्रिय भएको कुरा लेख्नलाई सायद कुनै आइतबार कुर्नु नपर्ला ।

खुमलटारको ए डिभिजन यात्रा छोटो रह्यो । खुमलटारले जुन प्रकारको अनौठो व्यवस्थापन शैली अपनाएको थियो, त्यही दिन देखि नै उ रेलिगेसनको डेन्जर जोनमा परीसकेको थियो भने लिग पूर्वको पत्रकार सम्मेलनमा क्लबका कप्तानले दिएको अभिव्यक्तिले त्यो डेन्जर जोन झनै गहिरो बनाएको थियो । बालुवाटारमा कहीँकतै कोही नेपाली फुटबल प्रशिक्षकसँग कफी खाँदै लिग अगाडि नै पंक्तिकारले खुमलटारको नतिजाको प्रक्षेपण आत्मविश्वासका साथ गरेको नै थियो ।

खुमलटारले माथिल्लो फुटबलको अनुभव लियो । अन्तिम खेलमा एक जना पूर्व नेपाली कप्तानको क्लबले कुनै समयमा दशरथ रंगशालामा गरेको हर्कतको सानो रुप पनि देखायो । यस पटकको अनुभवबाट शिक्षा लिए क्लबलाई फाइदा छ । खुमलटार र एपीएफ दुवैलाई आगामी यात्राको शुभकामना !

यो लेखको अन्तिम आखुम् बाखुम् अब छोटकरीमा ।

यसपालिको लिगको उत्तर्रार्द्धमा नेपाली राष्ट्रिय टिमको लागि क्लबहरुले खेलाडी रिलिज गर्न अस्वीकार गरेर एन्फासँग जुँगाको लडाइँ र सौदाबाजीको (कु)प्रयास गरेको छ । यस घटनाले पनि प्रष्ट हुन्छ कि नेपाली फुटबलका जिम्मेवार पक्षहरु आफ्नो–आफ्नो मात्रै धुन बजाउन तछाँडमछाँड गरीरहेका छन्, जसरी निरोले रोम जलिरहँदा बाँसुरी बजाएका थिए ।

क्लब र एन्फाविचको विवाद र असहमतिहरु देशको अगाडि गौण विषय हुन् । नेपाली राष्ट्रिय टिमको लागी खेलाडीहरु रिलिज नगर्ने हो भने त्यो क्लब कसरी नेपाली फुटबल क्लब हुन सक्छ ? कुनै दिन नेपाली फुटबलको व्यवस्थित अभिलेखीकरण भएको समयमा यो घटना एउटा कालो घटनाको रुपमा दर्ज हुनेछ ।

यस्तै यस्तै ।

पूर्व फुटसल खेलाडी राई हाल बेलायतमा छन् ।