भुपेन्द्र जिसी, काठमाडौं

नेपाली क्रिकेटमा अस्थिर विकेटकिपर समस्या पछिल्ला पाँच वर्षमा ओपनिङ पछि सर्वाधिक चिन्ताको विषय हो । युवा ब्याट्सम्यान राजु रिजालबाट सुरु हुँदै दिलीप नाथ, अनिलकुमार शाह, प्रदीप ऐरी, सुवास खकुरेल र अहिले विनोद भण्डारीमा आएर नेपालको विकेटकिपरको जिम्मेवारी अडिएको छ ।

यसबीचमा अपेक्षा अनुसार कसैको ब्याटबाट पनि नियमित रन निस्कन सकेन । सन् २०१६ मा बंगलादेशमा भएको यू-१९ विश्वकपमा राम्रो प्रभाव छाडेपछि कप्तान तथा विकेटकिपर राजु रिजाललाई सिनियर टोलीको भविष्यको रुपमा हेरिएको थियो । आइसिसी विश्व क्रिकेट लिग च्याम्पियनशिप २०१५–१७ अन्तर्गत २०१६ अप्रिलमा घरेलु मैदान टियुमा नेपालले राजु र स्पिनर सन्दीप लामिछानेलेसँगै डेब्यू गरेका थिए । तर पहिलो खेलमा ६ रनमा आउट भए । दोस्रो खेलमा उनले मौका नै पाएनन् ।

नेपालले केहि भ्रमणमा उनलाई प्रयोग गर्यो । तर नेपालले २०१७ को अन्तिममा यूएई भ्रमणमा राजुलाई बाहिर राख्दै देब्रे बाँया हाते ब्याट्सम्यान दिलीप नाथलाई पहिलो पटक मौका दियो । देब्रे हाते हुँदा रणनीतिक रुपमा पनि फाइदाको लागि दीलिपलाई समेटेको तत्कालिन कप्तान पारस खड्का र प्रशिक्षक जगत टमटाले बताएका थिए । २०१८ मा जिम्बावेमा आइसिसी एकदिवसिय विश्वकप छनोटसँगै नेपालले ओडिआई मान्यता पायो । उक्त प्रतियोगितापछि दीलिप टोली बाहिर रहे ।

ओडिआई मान्यतासँगै नेपालले उमेर समूहमा राम्रो सम्भावना देखाएका अनिललाई मौका दियो । नेदरल्यान्ड्ससँगको ऐतिहासिक खेलमा डेब्यू दिएको नेपालले अनिलमाथि धेरै समय विश्वास र धैर्यता देखाउन सकेन । अनिलले सम्भावना देखाएपनि टोलीमा निरन्तरता पाउन सकेनन् । त्यसपछि टोलीमा विनोद, प्रदीप र सुवासले पूनरागमन गर्दै उक्त भूमिकामा खेले । तर एउटा भन्दा अर्को प्रतियोगितामा टिक्न सकेनन् ।

विनोदले अन्यको तुलनामा राम्रो पूनरागमन गर्दै निरन्तरता पाएका छन् । घरेलु क्रिकेटमा पनि उनी लयमा छन् । त्रिभुवन आर्मी क्लबका कप्तान विनोदले माघमा प्रधानमन्त्री कप र फागुनमा काठमाडौं मेयर कप दुबैमा सानदार शतक प्रहार गरेका थिए । वैशाख पहिलो नेदरल्यान्ड्स र मलेसियासँगको त्रिकोणात्मक सिरिजमा उनको लक्की मैदान मानिने टियुमा ब्याटिङमा पर्याप्त अवसर पाउन सकेनन् । पाएको अवसर पनि सदुपयोग गर्न चुके ।

अष्ट्रेलिया प्रशिक्षक डेभ ह्वाटमोर आएपछि नेपालले त्रिकोणात्मक सिरिजमा ब्याटिङमा उच्च प्रदर्शनका साथ नयाँ उत्साह र आशा थपेको छ । युवा ब्याट्सम्यान आसिफ शेख र कुशल भुर्तेलले डेब्यूका साथ उत्कृष्ट प्रदर्शन गरे । विकेटकिपरको भूमिकामा विनोद हुँदा आसिफ ब्याट्सम्यानकै भूमिकामा सिमित रहे । विनोदले दुई खेलमा कुल १५ बल खेले र १५ रन बनाए । बाउन्ड्री एउटा पनि निस्केन । विनोद सट भन्दा पनि अर्को एन्डमा रहेका सेट ब्याट्सम्यानलाई स्ट्राइक दिन बढी केन्द्रित रहे ।

नेदरल्यान्ड्सँग तेस्रो खेलमा ७ बलमा ७ रन र मलेसियासँग चौथो खेलमा ८ बलमा ८ रन बनाए । एक ओभर कुनैपनि खेलाडीलाई विपक्षी बलरलाई बुझ्न समय लाग्छ । तर टि२० विशेषज्ञका रुपमा खेल्दै आएका उनले पाएको थोरै अवसर भूमिका अनुसार पूरा गर्न भने चुकेकै हुन् । दुई खेलको प्रदर्शनकै आधारमा उनको आलोचना गर्नु न्यायपूर्ण र उचित हुँदैन ।

घरेलु क्रिकेटमा आसिफले एपिएफका लागि पनि आशालाग्दो प्रदर्शन गरेका छन् । प्रशिक्षक व्हाटमोरले उनको घरेलु प्रदर्शन हेरेर नै राष्ट्रिय टोलीमा बोलाएका थिए । उनले पहिलो सिरिजमा आफूलाई सिद्ध पनि गरे । भलै त्यो टि२० सिरिज थियो, आसिफले आफ्नो भूमिकाअनुसार प्रदर्शन गरे । ब्याटिङ प्रदर्शनमा जोड दिने हो भने विकेटकिपरको दीर्घकालीन विकल्पका रुपमा नेपाली क्रिकेटमा आसिफ शेख पक्कै देखिएका छन् ।

युवा ओपनर आसिफले त्रिकोणात्मक सिरिजमा डेब्यू गर्दै गज्जबको प्रदर्शन गरे । डेब्यू खेलमा ५४ रन बनाएका आसिफले सिरिजभर राम्रो प्रदर्शनका साथ निराश बनेको ओपनिङमा नयाँ हौसला ल्याउन सफल भए । आसिफले लगातार परिवर्तन विकेटकिपरमा दीर्घकालिन समाधानको आशा देखाएका छन् । उत्कृष्ट ओपनिङसँगै अव आसिफबाट विकेटकिपर समस्या अन्त्य हुने आशा गरिएको छ ।

आगमी टि२० विश्वकप छनोट र एकदिवसिय मान्यता २०२३ विश्वकप छनोट अव नेपालले खेल्ने प्रमुख प्रतियोगिता हुन् । उक्त प्रतियोगिता सम्म नेपालले विकेटकिपरसँगै ओपनर देखि फिनिसर सम्म उत्कृष्ट खेलाडी तयार पार्नुपर्छ । अन्यथा विश्वकपको शिखरको सफलतामा पुग्न कठिन देखिन्छ ।

पछिल्लो पाँच वर्ष आइसिसीको निलम्बनले क्यान अस्तित्वमै रहेन । क्यान नहुँदा छनोट समिति हुने कुरै भएन । त्यसैले कप्तान र प्रशिक्षकले आफ्नै रणनीतिमा खेलाडी प्रयोग गरे । प्रदर्शन कमजोर हुँदा प्रश्न गर्ने ठाउँपनि थिएन । खेलाडी आउन र जान भन्दा बढी उपलब्धी हुन सकेन ।
नेपालको विकेटकिपर अस्थिर हुनुको मुख्य कारण खेलाडीमाथि धैर्यताको कमी, आशा र अपेक्षा बढी, दीर्घकालिन योजनाको अभाव, आत्माविश्वासको कमी लगायत छन् ।

एउटा खेल र प्रतियोगितामा राम्रो प्रदर्शन गरे राष्ट्रिय टोलीमा मौका पाउने सम्मको अवस्था नेपाली क्रिकेटमा पछिल्लो समय आएको थियो । त्यसैले खेलाडी पनि पछिल्लो समय खेलाडीको बढी गैरजिम्मेवार अर्को चिन्ताको विष्या बन्न थालेको छ । उमेर समूह र घरेलु प्रतियोगिताबाट खेलाडीलाई पोक्त बनाउनुपर्छ । अझ सी, बी र ए टोली हुँदै सिनियर टोलीसम्म ल्याउन सके झनै राम्रो हुने थियो । राष्ट्रिय जर्सीको सपना सहजै होईन निकै मिहिनेत र संघर्ष गर्नुपर्ने वातावरण बनाउन आवश्यकछ ।

खेलाडीलाई राष्ट्रिय टोलीमा मौका दिँदा उदेश्य स्पष्ट हुनुपर्छ । अनिलले २ ओडिआई, १ टि२० आई र ७ लिष्ट ए खेलपछि पुन मौका पाएनन् । युवा अनिल नेपाली क्रिकेटका भविष्य हुन् भन्दै गर्दा औसत प्रदर्शनका बाबजुद उनलाई अर्को मौका दिइएन । एउटा प्रतियोगितामा भएको गल्तीबाट पाठ सिकेर अर्को खेलमा सुधार गर्दै उत्कृष्ट प्रदर्शन गर्ने वातावरणबाट उनलाई बन्चित गरियो । अनिल एक एक उदाहरण मात्र हुन् ।

गल्तीबाट पाठ सिक्दै राम्रो प्रदर्शन हुने हो । तर नेपालमा गल्तीबाट सिकेर त्यसलाई परिस्कृत गर्न दिने वातावरण देखिदैन । । कुनैपनि खेलाडीको प्रदर्शन राम्रो होस् वा नहोस उसलाई केहि समय मौका दिनुपर्छ । त्यो भन्दा अझ ठूलो प्रश्न राष्ट्रिय टोलीबाट लामो समय देखि खेल्दै आएका खेलाडीनै रन बनाउन सक्दैनन् भने भर्खरका युवा खेलाडीले कसरी सक्छन् उठेको थियो ।

ज्ञानेन्द्र मल्लले रन बनाउन संघर्ष गरेको बेला जसरी टोलीमा मौका र साथ पाए त्यसरीनै ओपनर र विकेटकिपरमा युवा खेलाडीले निरन्तरता पाएको भए सायद दीर्घकालिन समाधान निक्लिसकेको हुन्थ्यो । ज्ञानेन्द्र पनि पार्टटाईम विकेटकिपर हुन् । २०१२ को टि२० विश्वकप पछि उनले सिनियर टोलीमा विकेटकिपरको भूमिका भने देखिएका छैनन् ।

नेपालको अब विश्वकप छनोटमा कुन भूमिकामा कुन खेलाडीलाई लैजाने स्पष्ट रणनीति बनाउन आवश्यक देखिन्छ । विश्वकप छनोट खेल्ने खेलाडी अन्तर्राष्ट्रिय खेलको अनुभव भएको हुनुपर्छ । एउटा घरेलु प्रतियोगिता राम्रो खेल्दैमा मौका पाउने होईन । अझ सकेसम्म टि२० र एकदिवसियका लागि फरक योजनाका साथ तयार पार्न सके झनै राम्रो हुने छ ।

त्रिकोणात्मक सिरिजको प्रदर्शनले आसिफ पहिलो रोजाईमा खेल्ने सम्भावना छ । जसरी टोलीको समीकरण बनेको छ, भविष्यको लागि हेर्ने हो भने आसिफलाई ओपनरसँगै विकेटकिपरको भूमिकाबारे टोलीले सोच्नपर्ने देखिन्छ । पछिल्ला दुई घरेलु प्रतियोगितामा पनि विकेटकिपरमा सर्वाधिक उत्कृष्ट प्रदर्शन गर्ने खेलाडी त्रिभुवन आर्मी क्लबका विनोद र एपिएफका आसिफ हुन् ।

एपिएफमा आसिफ र सुबास दुबैले ओपनिङ गरेका थिए । नेपाल पुलिस क्लबका अनिलको प्रदर्शन पनि त्यति राम्रो हुन सकेन । आर्मीका राजु विनोदको छाँयामा पर्दा र दिलीप लय बाहिर छन् । प्रदेशका टोलीमा पनि विकेटकिपरको प्रदर्शन राम्रो देखिदैन । लामो समयदेखि राष्ट्रिय टोलीमा रहेका विनोदको उमेर ढल्किदै छ । विश्वकपका लागि उनी प्रशिक्षकको योजनामा कस्तो भूमिकामा छन्, त्यसले नै उनको भविष्य बताउनेछ ।

आसिफले विकेटकिपरमा दीर्घकालिन समाधान बन्न सक्छन् भन्ने संकेत दिएका छन् । आगामी प्रतियोगिता र सिरिजमा नेपालले परिक्षण गरेर नतिजामा पुग्न आवश्यक छ । ब्याटिङमा सुखद सुरुवात गरेका उनलाई विकेटकिपिङको जिम्मेवारीले दबाब नपरोस् भन्नेबारे पनि सोच्न जरुरि छ । त्रिकोणात्मक सिरिजमा आसिफले जुन प्रदर्शन गरे त्यसले सम्भावनाको ढोका भने खोलेको छ । आउने दिनमा यसलाई परिस्कृत गर्दै आसिफ विकेटकिपिङको दीर्घकालीन समाधान बन्न सके नेपाललाई दोहोरो फाइदा पक्कै हुनेछ ।