भुपेन्द्र जिसी, काठमाडौं

कुनै पनि क्रिकेट संघ र बोर्डले केन्द्रिय खेलाडी सम्झौता गर्नेक्रममा पछिल्लो एक वर्षको प्रर्दशनलाई आधार मान्ने गर्दछन् । उत्कृष्ट प्रर्दशन गरेका खेलाडी बढुवा हुँदा कमजोर प्रर्दशन गरेका खेलाडी घटुवा हुन्छन् । घटुवा भएको बढुवा हुन र बढुवा भएको खेलाडीले सोही ग्रेडमा रहन कडा मेहनत गर्नुपर्ने हुन्छ । जसले खेलाडीमा एक अर्काबीच प्रतिस्पर्धा, हौसला र मनोबल बढ्ने हुँदा टोलीको नतिजा राम्रो हुने सम्भवना रहन्छ । ।

नेपाल क्रिकेट संघ (क्यान) ले मंगलबार सार्वजनिक गरेको २०२० नयाँ केन्द्रिय खेलाडी सम्भौताको ग्रेडमा भने त्यस्तो देखिँदैन । प्रर्दशन भन्दापनि ग्रेड विभाजनमा आफ्नोपन गरेको देखिन्छ । खेलाडीको प्रर्दशन, सहभागिता, सिनियर, क्षमता लगायतका कुनैपनि कुरा ख्याल नगरी क्यानले १९ महिला र १८ पुरुष खेलाडीको नाम सार्वजनिक गरेको छ । नयाँ सम्झौताले खेलाडीमा उत्साह, हौसला र खुसी होईन निराशा बढी ल्याउने देखिन्छ ।

क्यानले खेलाडीको २०२० को पारिश्रमिक र ग्रेड निर्धारण गर्न कोषाअध्यक्ष रोशनकुमार सिंहको संयोजकत्वमा केन्द्रिय सदस्य दुर्गाराज पाठक र अमितविर पान्डेको समिति गठन गरेको थियो ।

नयाँ ग्रेड ‘ए’ मा ८, ‘बी’ मा ४ र ‘सी’ मा ६ खेलाडी छन् । यसअघि सन् २०१९ मा २२ खेलाडीलाई ८, ८ र ६ क्रमश: ‘ए’, ‘बी’ र ‘सी’ ग्रेडमा राखेको थियो । नयाँ सम्झौता अनुसार २०२० मा ग्रेड ‘ए’ मा पारस खड्का, कप्तान ज्ञानेन्द्र मल्ल, सन्दीप लामिछाने, शरद भेषवाकर, करण केसी, वसन्त रेग्मी, दीपेन्द्रसिंह ऐरी र विनोद भण्डारी छन् ।

२०१९ को ग्रेड अनुसार सोमपाल कामी ‘बी’ मा झरेका छन् । ‘बी’ ग्रेडमा रहेका वसन्त रेग्मी ‘ए’ मा उक्लिएका हुन् । २०१९ मा ग्रेडमा रहेका प्रदीप ऐरी, ललितनारायण राजवंशी, राजु रिजाल र ईशान पान्डे सम्झौताबाट बाहिरिएका छन् । जसमा २०१९ भर ललित टोलीका नियमित सदस्य थिए ।

२०१९ मा अन्तर्राष्ट्रिय खेलनै नखेलेका ओपनर सुवास खकुरेल र तीब्र गतिका युवा बलर कमलसिंह ऐरी सम्झौतामा रहँदा नियमित सदस्य ललित बाहिरिएका छन् । ग्रेड ‘बी’मा क्यानले सोमपाल, पवन सरार्फ, आरिफ शेख र सुशन भारी छन् । २०१९ मा नियमित टोलीमै रहँदै राम्रो प्रर्दशन गरेका अभिनाश बोहोरा ‘सी’ ग्रेडमा झरेका छन् । ग्रेड ‘सी’ मा सुवास, कमलसिंह, रोहितकुमार पौडेल, राशिद खान र कुशल मल्ल छन् ।

क्यान खेलाडीको अभिभावक संस्था हो । क्यानले खेलाडीलाई काखा र पाखाको अनुभव महसुस गर्न दिनु हुँदैन । ग्रेड र पारिश्रमिकको मुख्य उद्देश्य भनेको खेलाडीबीचको आन्तरिक प्रतिस्पर्धालाई बढाउँदै उत्कृष्ट नतिजा निकाल्नु हो । प्रर्दशन अनुसारको पारिश्रमिक प्रदान गर्नु हो । जसले टोलीलाई फाइदा पुग्छ । ‘ए’ ग्रेडमा शीर्ष अर्थात प्रमुख खेलाडीलाई राख्ने गरिन्छ । जुन ग्रेडमा सहज पुग्न सक्ने हुनु हुँदैन ।

‘बी’ मा टोलीबाट नियमित खेलिरहेका र युवा खेलाडीलाई प्राथमिकतामा राख्दै निर्धारण गरिन्छ । क्यानले ‘ए’ ग्रेडमा ८, ‘बी’ मा ४ र ‘सी’ मा ६ खेलाडी राखेको छ । यसले ग्रेडको महत्व बढ्नुको सट्टा घट्न सक्छ । ‘ए’ ग्रेडको महत्त्व केहि घटेको देखिन्छ । प्लेइङ ११ मा मात्र नभएर अन्तिम १४ मा नै पर्न संघर्ष गरिरहेका खेलाडी ग्रेड ए मा पर्दछन् भने त्यसको महत्त्व पनि रहेन । ‘ए’ ग्रेडमा खेलाडी सहजै पुगेपछि आन्तरिक प्रतिस्पर्धामा प्रश्न उठ्नु जायज हो ।

‘बी’ ग्रेडमा जम्मा ४ खेलाडीलाई राखिएको छ । केन्द्रिय सम्झौतामा जम्मा १८ जना खेलाडीलाई राखिएको छ । हरेक प्रतियोगितामा टोलीमा १४ सदस्य र ४ वैकल्पिक खेलाडी रहने गर्छन् । क्यानले सम्झौता दिँदा ‘ए’ ग्रेडमा अत्याधिक खेलाडी समेट्दा आर्थिक पाटो कमजोर हुने डरले संख्या नै घटाएको छ । जबकी ‘ए’ को तुलनाका ‘बी’मा झन्डै दोब्बर र सीमा त्यसको दोब्बर संख्या हुने अन्तर्राष्ट्रिय प्रयोग छ । ‘बी’ ग्रेडमा सोमपालसहित जम्मा ४ खेलाडी हुनुले पनि क्यानको नियत उदांगो भएको छ ।

नेपालले २०१९ मा जनवरीमा यूएईसँग समान तीन टि२० सिरिज र ओडिआई सिरिज खेलेको थियो । जुलाईमा मलेसियासँग दुई टि२०, सिंगापुरमा आइसिसी विश्वकप टि ट्वान्टी विश्वकप एसिया छनोट, सेप्टेम्बरमा सिंगापुरमा नेपाल, जिम्बाबे र सिंगापुरबीच त्रिकोणात्मक सिरिजमा भाग लिएको थियो ।

त्यस्तै,अक्टोबरमा ओमानमा पाँच राष्ट्र सम्मिलित टि२० सिरिज, नोभेम्बरमा नेपालमा एमसिसीसँग प्रथम श्रेणी, बंगलादेशमा एसिसी इमर्जिङ टिम्स कप र १३ औं दक्षिण एसियाली खेलकुद (साग) खेलेको थियो । ग्रेड निर्धारणमा पुरानो प्रदर्शनलाई मध्यनजर गर्दै यी सिरिजलाई आधार मान्नुपर्ने थियो ।

स्पिनर ललितले २०१९ मा नेपालले खेलेका सबै खेलमा सहभागिता जनाएका थिए । ललितले २०१९ मा कुल १८ अन्तर्राष्ट्रिय खेलमा १५ विकेट लिएका थिए । १३ औं सागमा टि२० आई मान्यता खेलमा नेपालबाट ३ खेलमा ६ विकेटका साथ शीर्ष स्थानमा रहेका थिए । २०१९ मा नेपालल सेप्टेम्बरमा जिम्बाबे र सिंगापुरबीच भएको त्रिकोणात्मक सिरिजमा ललित टोलीमा रहेपनि कुनैपनि खेलमा मौका पाएनन् । अन्य सबै खेल खेलेका थिए ।

२०२० मा नेपालमा भएको त्रिकोणात्मक सिरिज अन्तर्गत अमेरिकासँग टोलीमा परेपनि बलिङ गर्ने मौका पाएनन् । तर तीनै ललित क्यानको ग्रेडमा छैनन् । तर क्यानले ग्रेड ‘सी’ मा राखेका सुवास र कमलसिंह दुवैले २०१९ मा कुनैपनि अन्तर्राष्ट्रिय खेल खेलेका थिएनन् ।

कमलले माघमा ओमानविरुद्ध’डेब्यू’गरेका थिए । तीब्र गतिका बलर सोमपाल घाईते हुँदा टोलीमा मौका पाएका थिए । ओमानविरुद्ध शरद भेषावकर घाइते हुँदा सुवासलेटोलीमा मौका पाएका थिए । त्यसअघि सुवासले अन्तिम खेल २०१८ सेप्टेम्बरमा एसिया कप क्वालिफायर खेलेका थिए ।

क्यानले ग्रेड’सी’मा राखेका तीब्र गतिका बलर अभिनाश बोहरा २०१९ मा प्रमुख खेलाडी हुन् । अभिनाशले २०१९ मा यूएईविरुद्ध टि२० आई खेलमा टोलीमा डेब्यु गरेका थिए । २०१९ मा अभिनाशले टि२० क्रिकेटमा नेपाली क्रिकेटबाट पहिलो रोजाईमा खेले । २०१९ मा १७ टि२० आईमा १६ विकेट लिए । नेपाललाई यूएईसँगको त्रिकोणात्मक टि२० सिरिज २–१ ले जिताउन अभिनाशले ६ विकेट लिएका थिए ।

अभिनाश सिरिजमा सर्वाधिक विकेट लिने बलर चुनिएका थिए । २०१९ मा लिष्ट ए मा इमर्जिङ टिम्स कपमा हङकङविरुद्ध डेब्यूगर्दै ३ विकेट लिएका थिए । २०२० मा ओडिआईमा ओमानविरुद्ध डेब्यु गरेका थिए । थाईल्यान्डमा गत फेबु्रअरीमा भएको टि२० एसिया कप छनोटमा तीन खेलमा चार विकेट लिएका थिए ।

अभिनाशलाई ग्रेड’सी’मा राख्दा सुशन भारीलाई बी मा राखेको छ । सुशनले २०१९ मा त्रिकोणात्मक टि२० सिरिजबाट खेल्न सुरु गरेका थिए । त्रिकोणात्मक सिरिज टि२०, पाँच राष्ट्र सम्मिलित टि२० सिरिज र साग गरि कुल ६ खेलमा ६ विकेट लिएका थिए । इमर्जिङ टिम्समा ३ खेलमा ४ विकेट लिएका थिए । सुशनलाई’बी’मा राख्दा ललित’सी’सम्म पनि अट्न सकेनन् ।

यतिमात्र होईन । २०१९ मा’बी’ग्रेडमा झरेका वसन्त’ए’मा बढुका भएका छन् । उनले युएईसँगको तीन ओडिआई सिरिज अन्तर्गत दुई खेलमा २ विकेट लिएका थिए । वसन्त २०१९ मा जुलाईमा सिंगापुरमा भएको आइसिसी विश्वकप एसिया टि२० छनोट पछि टोलीमै छैनन् । २०१९ मा बसन्तले ६ मात्र टि२० आई खेल खेलेका थिए । जसमा ९ विकेट लिएका थिए ।

यूएईसँगको तीन टि२० सिरिजमा एक खेल मात्र खेल्दै २ विकेट लिएका थिए । मलेसियासँगको दुई टि२० सिरिज अन्तगर्त पहिलो खेलमात्र खेल्दै दुई विकेट लिएका थिए । टि२० विश्वकप एसिया छनोटमा जुलाईमा सिंगापुरमा ४ खेलमा ५ विकेट लिएका थिए । त्यसयता वसन्त टोली बाहिर छन् ।

खेल नै नखेलि सबैलाई आश्चर्य पार्दै क्यानले’ए’मा बढुका गरेको छ । त्यसो त क्यानले वसन्तलाई पछिल्लो सम्झौतामा’ए’ग्रेडमा राख्नुपर्ने अवस्थामा’बी’ग्रेडमा राखेर गल्ती गरेको थियो ‌। २०१८ मा राम्रो प्रदर्शन गरेका उनलाई घटुवा गर्दा धेरैले प्रश्न उठाए । तर त्यस गल्ती सुधार्ने नाममा क्यानले अहिले अर्को गम्भिर गल्ति गरेरको छ ।प्रर्दशन विनानै’ए’मा बढुका हुनु र प्रर्दशन गरिरहेका खेलाडी’सी’मा पुग्नुले क्यानको नियतमाथि स्वभाविक रुपमा प्रश्न उठ्छ ।

बलिङ अलराउन्डर सोमपाल ‘बी’पुगेका छन् । प्रमुख खेलाडी सोमपालले २०१९ मा यूएईविरुद्ध समान तीन ओडिआई र टि२० आई सिरिज खेलेका थिए । नेपाललाई यी दुवै सिरिज २–१ ले जिताउन सोमपालले अलराउन्ड प्रर्दशन गरेका थिए । यूएईसँगको दोस्रो ओडिआईमा पाँच विकेट लिनै नेपालबाट उक्त सफलता हात पार्ने पहिलो खेलाडी बने । उक्त सिरिजमा ओडिआईमा सर्वाधिक विकेट लिने बलर बनेका सोमपाल टि२० आईमा चार विकेट लिएका थिए ।

सोमपालले मलेसियासँगको दुई टि२० खेलमा तीन विकेट, सिंगापुरमा भएको टि२० विश्वकप एसिया छनोटमा ४ खेलमा ३ विकेट, त्रिकोणात्मक टि२० सिरिजमा ३ खेलमा दुई विकेट र ओमानमा भएको सिरिजमा ५ खेलमा ४ खेलमा एक विकेट लिएका थिए ।

बंगलादेशमा भएको इमर्जिङ कपमा भने विकेटविहिन बनेका थिए । यद्यपि ब्याटबाट उनले महत्त्वपूर्ण योगदान दिए । सोमपालले १३ औं साग बंगलादेशसँगको यू२३ सँग खेलेपनि अन्य खेल खेलेका थिएनन् । एमसिसीसँगको प्रथम श्रेणी खेलमा पहिलो इनिङमा २ विकेटका साथ २६ रन बनाएका थिए भने दोस्रो इनिङमा ५१ रन बनाउनुको साथै १ विकेट लिएका थिए ।

त्यसयता भने सोमपाल ढाडको समस्याको कारण २०२० का त्रिकोणात्मक ओडिआई सिरिज र इस्टर्न रिजनमा टोली बाहिर थिए । चोटका कारण केहि प्रतियोगिता नखेल्दा घटुवा हुने त पक्कै होईन । उहि खेलाडी हो । तर तीनै सोमपाल ग्रेड’बी’पुग्दा वसन्त’ए’मा उक्लिएका छन् ।

व्यक्तिगत जीवनमा दाउमा राख्दै देशका लागि खेल्ने खेलाडीका लागि पारिश्रमिक दिने विषयमा हेलचेक्याई गरिनु सामान्य विषय होइन । त्यसैले क्यानले समयमै आफ्नो गल्ती सुधार गर्नेतर्फ लाग्नुपर्ने देखिन्छ ।

पुरुष टोलीको नयाँ ग्रेड

ग्रेड ‘ए’ – ज्ञानेन्द्र मल्ल, पारस खड्का, सन्दीप लामिछाने, शरद भेषवाकर, करण केसी, वसन्त रेग्मी, दीपेन्द्र सिंह ऐरी र विनोद भण्डारी

ग्रेड ‘बी’ – सुशन भारी, सोमपाल कामी, आरिफ शेख, पवन सरार्फ

ग्रेड सी’- सुवास खकुरेल, रोहित कुमार पौडेल, कुशल मल्ल, राशिद खान, अभिनाष बोहोरा र कमलसिंह ऐरी

महिला ग्रेड

ग्रेड ‘ए’ – रुविना क्षेत्री (बेलबासे), नेरी थापा, इन्दु बर्मा, सीता रानामगर र करुणा भण्डारी

ग्रेड ‘बी’ – ज्योती पान्डे, अप्सरी बेगम, रोमा थापा, विन्दु रावल, कविता जोशी, ऋतु कनोजिया, काजल श्रेष्ठ र सरिता मगर

ग्रेड ‘सी’ -कविता कुँवर, डली भट्ट, अनुराधा चौधरी, सोनु खड्का, अञ्जली चन्द र शोभा आले