नेपाली क्रिकेटमा समर्थक पर्याय बनेका छन् । जितमा होस् वा हारमा, दर्शकले सधैं टोलीलाई साथ र माया दिन्छन् । जितमा ताली र हारमा गाली स्वभाविक हो, तर नेपाली क्रिकेटले सदैव समर्थकको साथ पाएको छ । घरेलु मैदान मात्रै होइन, विदेशमा जाँदा पनि नेपाली समर्थकको उपस्थिति बाक्लै हुने गर्दछ ।

नेपाली क्रिकेट आज जुन अवस्थामा छ त्यसमा दर्शकको उपस्थितिले पनि केहि भूमिका खेलेको छ । एसोसिएट राष्ट्रमध्ये सर्वाधिक क्रेज भएको नेपालमा खेल्न हरेक विदेशी खेलाडी लालयित हुन्छन् । सिनियर टोलीको खेल हुँदा टियुमा दर्शकको बाक्लो उपस्थिति हुन्छ । पछिल्लो तीन महिनामा क्रिकेट क्रेज एक दशकयताकै उच्च विन्दुमा पुगेको देखिन्छ ।

सोमबार एसिसी प्रिमियर कपको फाइनलमा युएईविरुद्ध नेपाली दर्शकले जुन माया र धैर्यता देखाए साँच्चै अदभुत र भावुक थियो । सच्चा र निस्वार्थ मायाको एक उदाहरण थियो । सोमबार खेल सुरु भएको केहि समयपछि वर्षा सुरु भयो । पहिला सामान्य वर्षा भएपनि पछि अन्तिम समय सम्म वर्षा भारी रह्यो ।

टियु पुगेका हजारौं दर्शक त्यो पानीबाट अलिकति पनि बिचलित भएनन् । बरु छाता ओडेर नै खेल फेरि सुरु हुने प्रतिक्षा गरे । दिउँसो १२ बजेबाट खेल रोकिएको थियो । तर दर्शकले खेल स्थगित नहुन सम्म दिउँसो चार बजेसम्म पर्खिरहे । कसैले छाता लगेका थिए । कसैले लगेका थिएनन् । कोही मिलेर ओत लागे । कोही रुझ्दै फेरि खेल सुरु हुने आशामा बसे । पानी जति सुकै ठूलो परोस् उनीहरु आत्तिएका थिएनन् । खेल सुरु हुन्छ की भन्ने आशामा थिए ।

टियु त्यसैपनि सुविधा सम्पन्न मैदान होईन । खाली चौरमा बस्नुपर्छ । पानी परेपछि बस्ने ठाउँ हिलो हुन्छ । तर पनि बच्चादेखि वयश्कसम्म छाता ओडेर उभिइ रहे । त्यो दृश्य निकै भावुक र मार्मिक थियो । नेपालले सफलता हात पारेको बेला सस्तो लोकप्रियताको लागि पुरस्कार घोषणा गर्ने सरकारलाई दर्शकले धिक्कार गरेका थिए ।

टियुमा खेल हुँदा दर्शकहरु शंख, मादल, झ्याली, नेपालको झण्डा, प्लेकार्ड, अनुहारमा नेपालको झण्डा लगायत बोकेर जान्छन् । टियु मैदानको क्षमता झण्डै १५ हजार छ । मैदान भित्र र बाहिर दुबै संख्या बराबर जस्तो देखिन्छ । त्यतिनै दर्शक सोमबार र मंगलबार थिए । झमझम पानी । टियु गेट देखिनै सुरु हुने हिलो । बस्ने ठाउँ पनि त्यतिनै हिलो । बिहानै ६ बजेबाट भोकै टियु पुगेका दर्शक । तर पनि नेपाली दर्शक अटल रहे ।

दर्शकले घाम, पानी, धुलो धुवाँ केहि भनेका थिएनन् । मात्रै उनीहरु नेपालको खेल हेर्न चाहन्थे । नेपालले जितोस् र एसिया कपमा भारत र पाकिस्तानसँग खेलोस् भन्ने चाहना थियो । चौका र छक्का हान्दा र विकेट लिँदा मात्र होइन, एक रन बटुल्दा वा डट बल राख्दा पनि समर्थन हुन्थ्यो । विपक्षी खेलाडीले आफ्ना खेलाडीलाई केहि भन्दा र दर्शकको त्यो उत्साह र दबाब उस्तै थियो । पुरा खेलमा एक सेकेन्ड पनि दर्शकको साथमा कमी आएको थिएन । त्यो मायाले खेलाडीलाई राम्रो प्रदर्शन गर्न झनै प्रेरणा दिएको थियो ।

दुधे बच्चाहरु बोकेर जाने आमाहरुलाई पनि दर्शकदीर्घामा देख्दा झनै गर्व महसुस हुन्थ्यो । कोहि नाचेर रमाइलो गरे । कसैले शंखु फुकेर होस् वा कसैले धुप बालेर । सबै नेपालले जितोस् र राम्रो गरोस् भन्ने थियो । क्रिकेट नबुझ्नेहरु साथीहरुको लहलहीमा लागेर जाने पनि त्यतिनै रमाएका थिए । साँच्चै नेपाली क्रिकेट समर्थकको माया अदभुत थियो । जसलाई बयान गर्ने शब्द छैन ।

खेलपछि नेपालका स्पिनर सन्दीप लामिछानेले दर्शकलाई भगवानको रुप नै दिए । ‘म चाहिँ भगवानले आफ्नो अवतारमा वहाँहरुलाई पठाएको मान्छु । सबैको बीचमा एकदमै दुःखको क्षण हुन्छ । क्रिकेटमा पनि त्यसरी नै चलेको थियो । वहाँहरुले कहिल्यै पनि साथ छाड्नु हुँदैन । कुनैपनि घरेलु दर्शकले ठूलो प्रभाव पार्दछ । हिजो (सोमबार) ४-५ बजे सम्म पुरै मैदान भरिभराउ थियो । अहिले पनि खेल सकिएपछि पनि धेरै मात्रामा दर्शकहरु वहाँ हुनुन्छ’, सन्दीपले खेलपछि भने ।

नेपालसँग राम्रो रंगाशाला छैन । टियु मैदानको बाहिर रुखमा बसेर हेर्ने दर्शकहरु पनि त्यतिनै हुन्छन् । आफूलाई जोखिमै राखेर रुखमा चढेर हेरेका हुन्छन् । कसैले रहरमा चढ्ने त कसैले बाध्यता । सम्भावित दुर्घटना टार्न भएपनि रुख चढ्न नदिनुपर्ने हो । तर आधारभूत आवश्यकता नभएको ठाउँमा त्यो अपेक्षा गर्नु सही पनि होइन ।

तीन महिनाअघि नेपाली क्रिकेटमा दर्शकको उपस्थिति घट्दो थियो । नेपाल टि२० लिगमा त एक सय पुग्नै मुस्किल थियो । तर नेपालले आइसिसी विश्वकप लिग-२ मा घरेलु मैदानमा आठ खेल नै जित्यो । एसोसिएट दुई उत्कृष्ट टोली स्कटल्यान्ड र नामिबियाविरुद्धको प्रदर्शनपछि टियुमा पुन दर्शक फर्किएका थिए । त्यो समय अघि नेपाली ती दर्शक कहाँ हराए भन्ने सवाल उठ्न थालेको थियो ।

अघिल्लो महिना आइसिसी विश्वकप लिग-२ को अन्तिम खेलमा युएईविरुद्ध नै खेल सुरु हुनुअघि नै टियु मैदान पुरै भरिइसकेको थियो । हजारौं टिकट काटेका दर्शक बाहिर बसेर नै हेर्नु परेको थियो । देशभरबाट दर्शक खेल हेर्न आएका थिए । भर्खर नेपाल आएका मुख्य प्रशिक्षक मोन्टि देशाई पनि नेपाली दर्शक देखेर अचम्ममा परे ।

‘मैले एसोसिएट क्रिकेटमा यतिधेरै दर्शक कहिल्यै देखेको थिएन । म दर्शकलाई केहि सन्देश भन्न चाहन्छु । सबै दर्शकलाई धन्यवाद । साँच्चै धेरै मात्रमा आउनु भयो । यो टिम विकासको क्रममा छ । केहि सिक्ने क्रममा छ । कुनै दिन नतिजा सोचे अनुसार नआउन सक्छ । तर साथ र सहयोग भन्दै सधैं गर्दै जानुहोला’, उनले भावुक हुँदै त्यो समयमा भनेका थिए ।

कप्तान रोहितले पनि दर्शकलाई एकदमै सम्मान गर्ने बताए । ‘मलाई एकदमै सम्मान लाग्छ । किनभने पानीमा आएर जबसम्म खेल सकिदैन तबसम्म बस्नु । त्यो एकदमै गाह्रो काम हो । हामीलाई माया गरि राख्नु भएको छ । सबैलाई धन्यावाद भन्छु’, रोहितले भने ।

मंगलबार खेल सकिएपछि लगभग सबै दर्शक फर्किइसकेका थिए । नेपाली टोली ड्रेसिङरुम भित्र खुसी मनाइरहेको थियो । तर टियुमा केहि दर्शक पानीमा झिज्दै खेलाडी भेट्ने आशामा थिए । खेल सकिएको २ घण्टासम्म उनीहरु बसेपछि खेलाडी फर्किने बेला भेट्न आए । उनीहरुको त्यो माया देखेर प्रशिक्षक मोन्टि रुझ्दै दर्शक भेट्न पुगे । तर दर्शक आफूले ओडेको छाता नै काँडेतारको जाली माथिबाट फाल्दै प्रशिक्षक मोन्टिलाई ओड्न दिएका थिए । दर्शकको त्यो सम्मान अझ विशेष थियो ।

टियुमा नेपालको खेल हुँदा भीड बढि लाग्छ । केहि दर्शकले घरेलु क्रिकेटमा पनि त्यतिनै साथ दिँदै आएका छन् । पछिल्लो समय महिला दर्शकहरुको उपस्थिती पनि त्यतिनै बढ्दो छ । नेपालको खेल हुँदा होस् वा घरेलु क्रिकेट । वा महिला क्रिकेट हुँदा होस् वा उमेर समूह । लगभग सबै खेलमा टियुमा देखिने एउटा दर्शक हुन् सिर्जना सेन । सोमबार छाता ओडेर खेल हेर्ने प्रतिक्षामा उनीपनि थिइन् । उनी पछिल्लो समय नेपालले हार्दै नहार्ने जस्तो अनुभूती हुने बताउँछिन् ।

‘विश्वकप लिग- २मा राम्रो गरेपछि अहिले धेरै परिवर्तन भएको छ । पहिला नेपालले कस्ता कस्ता खेल हार्दथ्यो । त्यति बेला पनि बिचरा भन्ने सोच आउथ्यो । त्यो बेला वातावरण नै छैन कसरी जितोस् भन्ने थियो । अहिले त यो टिमले हार्दै हादैन होला जस्तो लाग्छ । अहिले त जस्तो अवस्थामा पनि हार्दैन भन्ने विश्वास हुन्छ’, सिर्जनाले भनिन् ।

त्यसैमा उनले थपिन्, ‘राम्रो गर्दै गएको छ । पहिला एक एक रन लिन गाह्रो हुन्थ्यो । अहिले त स्तरनै सुधार भएकोछ । विदा नभएको दिन अफिसमा विभिन्न बाहना बनाएर जान्छु । टियु जान पाएन भने छटपटी नै हुन्छ । टिभीमा हेरे पनि त्यहाँको जस्तो माहोल र मज्जा भने हुँदैन । अहिले त महिला समर्थक पनि धेरै बढेका छन् ।’

सेमिफाइनलमा नेपाल र कुवेतबीचको खेल पुरै हुन सकेन । नेपाल समूह विजेताको रुपमा फाइनलमा पुगेको थियो । २ सय ८१ रनको विजयी लक्ष्य पछ्याएको कुवेत ८.३ ओभरमा ३७-६ को दयनीय अवस्थामा थियो । कुवेतका कप्तान मोहम्मद अस्लामले नेपाली दर्शक जस्तो भीडमा खेल्ने अनुभव नभएको बताएका थिए ।

‘नेपाल जस्तो धेरै दर्शक भएको भीडमा हाम्रो खेलाडीलाई खेल्ने अनुभव थिएन । त्यसैको कारण खेलाडी दबाबमा परे । हरेक कुरा अनुभवमा निर्भर पर्छ । हामीसँग त्यसको कमी थियो । अर्को पटक आउँदा राम्रो भएर आउने छौं’, अस्लामले भने ।

साउदी अरेवियाले यस प्रतियोगितामा सानदार प्रदर्शन गर्यो । साउदीका ब्याटिङ प्रशिक्षक इरफान शर्फराजले नेपाली दर्शक परिपक्व भएको बताए । ‘हाम्रो खेलाडीमा नेपाली समर्थक सामु जस्तो भीड खेल्ने अनुभव छैन । नेपालका समर्थक धेरै छन् । यो होईन की उनीहरु एकतर्फ टोलीको समर्थन गर्दछन् । नेपालका समर्थक धेरै परिपक्व छन् । उनीहरु दोस्रो टोलीको पनि समर्थन गर्दछन् । नेपाली समर्थकको हाम्रो खेलाडी सामना गरेपछि आगमी दिनमा धेरै प्रतियोगितामा यस्ता दबाब सम्हाल्ने बानी पर्नेछ’, इरफानले भने ।

दर्शकको माया त अपार छ । तर टियुमा दर्शकलाई सेवा सुविधा भने केहि छैन । सार्वजनिक सौचालय नभएको सधैं दर्शकको गुनासो हुने गर्दछ । सार्वजनिक शौचालय नहुँदा महिला दर्शक सबैभन्दा बढी मारमा पर्दै आएका छन् । भएको एउटा शौचालय पनि फोहोरले भित्र पस्न सक्ने अवस्थाको हुँदैन । दर्शकको यहिँ मायालाई कायम राख्न सरकार र क्यान दुबैलाई चुनौती छ । यो माया र लयलाई निरन्तरता दिन आफूहरुलाई पनि चुनौती रहेको क्यानका कार्यवाहक सचिव दुर्गाराज पाठक बताउँछन् ।

‘वास्तवमा नेपाली क्रिकेट लयमा फर्किएको छ । २०१४ मा नेपाली क्रिकेट जुन उचाईमा थियो त्यतिनै अहिले अवस्थामा छ । सबै जनालाई चासो पनि भएको छ । यसलाई चुनौती दिन संघलाई पनि चुनौती हो । यो लयलाई कसरी जोगाउने भन्ने ठूलो चुनौती छ । हामीले पनि तयारी सुरु गरि सकेका छौं । प्रशिक्षकसँग बसेर एउटा योजना बनाउदै छौं । अवको १० वर्षपछि हाम्रो लक्ष्य टेस्ट हुनेछ’, पाठकले भने ।

शौचालयको समस्या पनि चाँडै समाधान गर्ने पाठकले बताए । ‘हामी यो समस्यालाई पनि समाधान गछौं । यति धेरै दर्शकले घाम पानी नभनी दर्शक आउनु भएको छ भने त्यसलाई जोगाउने राज्यको पनि कर्तव्य हो । पानी पर्यो भने र हावा हुरी चल्यो भने अहिले सम्म अप्रिय घटना भएको छैन । सरकारले पनि लगानी गर्दियो भने दर्शकलाई न्याय हुन्थ्यो होला’, उनले भने ।

नेपालको खेल हुँदा दर्शक बिहान ६ बजेबाट नै टियु पुग्न थाल्छन् । बेलुका ५-६ बजेसम्म केहि नखाई खेल हेर्ने दर्शक पनि हुन्छन् । कोहि टिकट काट्ने पैसा मात्रै लगेर गएका हुन्छन् ।

युएईमा दुबई, शारजाह, अबुधाबी जस्ता विश्व चर्चित क्रिकेट स्टेडियम छन् । तर त्यहाँ खेल हेर्ने दर्शक हुँदैन । घरेलु टोली युएईकै खेल हुँदा पनि उपस्थिति शून्य हुन्छ । नेपालमा जब टोलीले राम्रो गर्छ तब यस्तो उस्तो गर्न बहस चल्छ । नेपाली दर्शकले जुन माया, साथ, हौसला र प्रेरणा दिएका छन् सबैले त्यसको सम्मान गर्दै उनीहरुलाई न्याय गर्नतर्फ लाग्नुपर्छ । सस्तो लोकप्रियता भन्दा पनि दीर्घकालिन योजना र विकासका साथ अघि बढ्नुपर्छ ।